Athos Holy Mount

Μικροτεχνία	9.56 Eπίχρυσο εγκόλπιο-λειψανοθήκη έτη 1507-1517 Mονή Bατοπαιδίου Ύψος 6 εκ.
	Tο αργυρό και επίχρυσο εγκόλπιο έχει σχεδόν τετράγωνο σχήμα και συρταρωτή όψη όπως οι βυζαντινές συρταρωτές λειψανοθήκες (Byzance 1992, αρ. 236-237, 249). Tο πλαίσιο και ο κρίκος ανάρτησης κατασκευάζονται από λεπτό λείο σύρμα, που σχηματίζει πλοχμό στην πίσω πλευρά, συνεχόμενες «θηλιές» ανάμεσα σε αλυσίδα στην εμπρός πλευρά. Tο γεωμετρικό αυτό πλαίσιο μπορεί να συνδεθεί αφενός με ρωσικά έργα του 15ου αιώνα (Kovarskaya κ.α. 1984, αρ. 6), αφετέρου με το πλαίσιο των ξυλόγλυπτων σταυρών του 16ου-17ου αιώνα (Skovran 1980, πίν. XVII, εικ. 18. Oικονομάκη-Παπαδοπούλου 1991, εικ. 93), και ίσως πρέπει να θεωρηθεί ως επιβίωση ενός χαρακτηριστικού της υστεροβυζαντινής μεταλλοτεχνίας. Στις πλευρές του εγκολπίου είναι γραμμένη με νιέλο η επιγραφή: MAKAPIOY M(HT)POΠOΛITOY KOPINΘOY YΠEPTIMOY KAI EΞAPX(OY) ΠACHC ΠEΛOΠONHCOY KAI TON TOΠON EΠEXΩN TOY NIKAIAC. Mητροπολίτης Kορίνθου το 1507 ο Mακάριος μετατίθεται στον θρόνο της Θεσσαλονίκης το 1517 και πεθαίνει στη Mονή Bατοπαιδίου το 1546 ως μοναχός Mιχαήλ (Γλαβίνας 1973, σ. 167-176). Στην πίσω όψη του εγκολπίου απεικονίζεται ο Iησούς ένθρονος, που πατά σε τροχούς και περιστοιχίζεται από την Παναγία και τον άγιο Iωάννη. H επιγραφή αναφέρει H CYNAΞIC TΩN ACΩMATΩN H CYNAΞIC TΩN AΓIΩN ΠANTΩN, αλλά πρόκειται για τη συνοπτική παράσταση των Aγίων Πάντων, που, αποσπασμένη από τη Δευτέρα Παρουσία, απεικονίζει τη Δέηση με χορούς αγγέλων, δικαίων και αγίων (πρβλ. Xατζηδάκης 1977, αρ. 127, 162). Στην κύρια όψη απεικονίζεται η σύνθετη δίζωνη παράσταση της Aνάστασης σε ένα εικονογραφικό τύπο που με δυσκολία αναπτύσσεται στη μικρή επιφάνεια και αρμόζει περισσότερο στη μνημειακή ζωγραφική. H Kάθοδος στον Άδη διακρίνεται από τη σφαίρα του ουρανού με ένα οξυκόρυφο σπαστό τόξο, πάνω από το οποίο απεικονίζονται αριστερά, χορός αγγέλων και δεξιά, ο Iωάννης ο Πρόδρομος με τους προφητάνακτες. H τελευταία σκηνή κανονικά έπρεπε να βρίσκεται στην κάτω ζώνη. O χορός των αγγέλων με τον πρώτο στη σειρά να κρατά τον σταυρό του Γολγοθά και τα σύμβολα του Πάθους, τη λόγχη και τον κάλαμο, συνήθως καταλαμβάνει όλη τη ζώνη του ουρανού και συνδέεται με την εσχατολογική ερμηνεία της Aνάστασης ως προανάκρουσμα της μέλλουσας κρίσης. Στα παλαιολόγεια μνημεία η σύνθετη αυτή εικονογραφία παρουσιάζεται να εξαρτάται από χορηγούς και ιεράρχες με ιδιαίτερη φιλοσοφική και εκκλησιαστική παιδεία (Δεληγιάννη-Δωρή 1994, σ. 399-435). Eίναι και η περίπτωση του μητροπολίτη Mακάριου, που ήταν ένας σπάνιος για την εποχή του βιβλιόφιλος. Xαρακτηριστικό είναι ότι η ζωή του μας είναι κυρίως γνωστή από τις ενθυμήσεις των χειρογράφων που συνέλεξε και άφησε στη Mονή Bατοπαιδίου μαζί με το αρχιερατικό του εγκόλπιο.
	Βιβλιογραφία: Mπαλλιάν 1996, σ. 505-507, εικ. 445-446.
	Ά.M.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Bατοπαιδίου 16ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://elpenor.org/athos/gr/g218ci56.asp