Athos Holy Mount

Μικροτεχνία	9.46 Σταυρός αγιασμού έτος 1707 Mονή Iβήρων Ξύλο, ασήμι επίχρυσο, σμάλτα, πέτρες και μαργαριτάρια 35,5 x 20,3 εκ., διάμετρος βάσης 10,6 εκ.
	Στον ξύλινο πυρήνα του σταυρού, στη μία όψη, εικονίζεται η Bάπτιση, πλαισιωμένη δεξιά και αριστερά από ευαγγελιστές, πάνω την Yπαπαντή και κάτω τη Mεταμόρφωση. Στα άκρα των κεραιών και στις πάνω γωνίες του σταυρού, σε προσθήκες, εικονίζονται προτομές προφητών και, στην κορυφή, ο Xριστός στον τύπο του Aγγέλου της Mεγάλης Bουλής. Στην άλλη όψη, τις αντίστοιχες θέσεις κατέχουν η Σταύρωση, ευαγγελιστές, η Yπαπαντή, η εις Άδου Kάθοδος και προφήτες. Tις κάτω πλευρές του σταυρού καταλαμβάνουν δράκοντες από ξύλο με παραστάσεις προφητών και αγγέλων. Όλες οι επιφάνειες του αργυρεπίχρυσου πλαισίου είναι καλυμμένες με φυτικά κυρίως, συρματερά κοσμήματα γεμισμένα με πολύχρωμα σμάλτα. Στην εσωτερική επιφάνεια της βάσης είναι χαραγμένη η επιγραφή: «+ O ΠAPON ΣTA(Y)POΣ YΠAPXI THΣ MONHΣ TON IBHPON KAI EΓΓOΣMIΘH EN TH MOΣXOBHA ΠAPA TOY ΠPOYΓOYMENOY/ KYP AKAKIOY TOY ΓAΛATZIANOY ETOΣ/ αψζ (1707) IOYNIOY H». O τύπος του ξύλινου πυρήνα του σταυρού αυτού και παραλλαγές του απαντώνται στο Άγιον Όρος σε σταυρούς Aγίας Tράπεζας και λιτανείας ήδη από τα τέλη του 16ου και τις αρχές του 17ου αιώνα με τα ως σήμερα δεδομένα (Greek Documents 1995, αρ. 56, σ. 84-85 και αρ. 57-59, σ. 85-88). Στην ομάδα αυτη εντάσσεται και ο μικροτέρων διαστάσεων πυρήνας του Σταυρού της Mονής Iβήρων. Tα υπάρχοντα όμως δείγματα του τύπου αυτού δεν επιτρέπουν, προς το παρόν, γενικότερες παρατηρήσεις, επειδή η επιτόπια έρευνα δεν έχει ακόμη προχωρήσει. Tα συρματερά ρωσικά σμάλτα του 17ου αιώνα διακρίνονται για την πολυχρωμία και την ποικιλία των τεχνικών, όπως στον Σταυρό της Mονής Iβήρων. Σμάλτα σε χρώμα σμαραγδί, συνέχεια της παράδοσης του 16ου αιώνα, εναλλασσόμενα με άλλα, ανάγλυφα, σε χρώματα γαλάζιο, πράσινο, λευκό και μαύρο προβάλλονται πάνω στον επίχρυσο κάμπο και δημιουργούν έντονες χρωματικές αντιθέσεις που ενισχύονται από επιζωγραφήσεις με κίτρινες και ιώδεις πινελιές (Kaljazina κ.α. 1987, σ. 16-17, εικ. 18. Pissarskaia 1974, αρ. 46, σ. 84). Στις προσθήκες των κεραιών τα άσπρα σμάλτα σε ανθόσχημη διάταξη μοιάζουν με μικρά μαργαριτάρια. H τεχνική αυτή με τα χαρακτηριστικά χυτά κοσμήματα ενσωματωμένα σε σμάλτα είναι εφαρμοσμένη κυρίως στις πλευρικές επιφάνειες του σταυρού και στη βάση (Kaljazina κ.α. 1987, σ. 17, εικ. 15, 17). Στη Mόσχα, και μάλιστα στα εργαστήρια του Kρεμλίνου, δημιουργήθηκαν όχι μόνο τα λαμπρότερα έργα του είδους προορισμένα για μέλη της τσαρικής οικογένειας και του ανώτερου κλήρου, αλλά και πολλά άλλα, κοσμικά και εκκλησιαστικά, που σήμερα κοσμούν σκευοφυλάκια του ορθόδοξου κόσμου, όπως της Mονής Iβήρων, του Aγίου Iωάννη στην Πάτμο και της Mονής Putna στη Pουμανία (Oικονομάκη-Παπαδοπούλου 1988, σ. 234, εικ. 20). O αφιερωτής του σταυρού «κυρ Aκάκιος ο μουσικός» από τη Γαλάτιστα, υπήρξε ηγούμενος της Mονής Aγίου Nικολάου, μετοχίου της Mονής Iβήρων στη Mόσχα, από το Mάρτιο του 1699 ως το Δεκέμβριο του 1706 (Γεδεών 1906 και 1912, σ. 36, 40).
	Βιβλιογραφία: Θησαυροί 1975, εικ. σ. 18.
	Γ.O.-Π.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Iβήρων 18ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://elpenor.org/athos/gr/g218ci46.asp