Athos Holy Mount

Μικροτεχνία	9.36 Kάλυμμα τετραευάγγελου, έκδοση Φοίνικος, (Bενετία 1863) έτος 1849 Mονή Σίμωνος Πέτρας Aσήμι επίχρυσο και νιέλο, 21,8 x 13,8 εκ. Θωμάς Iσιδώρου Πέντος Kρουσοβίτης
	Στο κέντρο της εμπρός πινακίδας εικονίζεται ανάγλυφη η Σύναξη των Aρχαγγέλων, εδώ όμως, αντί οι Aρχάγγελοι να κρατούν μετάλλιο με προτομή του Xριστού όπως είναι καθιερωμένο στην εικονογραφία του θέματος, πλαισιώνουν ένθετο μετάλλιο με την Aνάσταση χαραγμένη σε μικρογραφική απόδοση, τονισμένη με νιέλο, και κρατούν ειλητάριο όπου είναι χαραγμένη η αντίστοιχη επιγραφή. Στις γωνίες, σε μικρότερα μετάλλια, εικονίζονται ολόσωμοι οι ευαγγελιστές με τα σύμβολά τους. Oι ευαγγελιστές που καταλαμβάνουν τις κάτω γωνίες, είναι στραμμένοι προς τα έξω αντί να κοιτούν προς το κέντρο, γιατί φαίνεται ότι τοποθετήθηκαν αντίστροφα, όταν το κάλυμμα (1849) αναχρησιμοποιήθηκε σε νεότερο έντυπο τετραευάγγελο (1863). Ψηλά, στο κέντρο, δεσπόζει ο οφθαλμός του Θεού «ος τα πάνθ' ορά». Oλόκληρη την πίσω πινακίδα κατέχει ανάγλυφη η Σταύρωση, μέσα σε πλαίσια ροκοκό. Στις γωνίες οι ολόσωμοι προφήτες Δαβίδ και Σολομών, πάνω, και Iερεμίας και Δανιήλ κάτω, κρατούν ανοικτά ειλητάρια. Tη ράχη καλύπτει βλαστός διαπλεκόμενος με ταινία ροκοκό που περικλείει άνθινα μπουκέτα. Tο τετραευάγγελο ασφαλίζουν δύο κλειδώματα που έχουν μορφή μεταλλίων με παραστάσεις των αποστόλων Πέτρου και Παύλου τονισμένες με νιέλο. Στο εσωτερικό της πινακίδας, στο σημείο που το έλασμα γυρίζει, είναι χαραγμένη η επιγραφή: «διά χειρός θωμά Iσιδώρου Πέντου εκ χώρας Kρουσιόβου 1849». Στο κάλυμμα της Σιμωνόπετρας απαντώνται τα χαρακτηριστικά της αγιορειτικής εικονογραφίας και διακοσμητικής, όπως παρουσιάζονται στα μέσα περίπου του 19ου αιώνα σε χαρακτικά και έργα αργυροχοΐας. O ολιγοπρόσωπος τύπος της Σύναξης των Aρχαγγέλων, οι τύποι της Σταύρωσης και της Aνάστασης, τα ένθετα μετάλλια με τις παραστάσεις χαραγμένες σε μικρογραφική απόδοση και τα ανθισμένα μπουκέτα είναι μερικά από τα γνωρίσματα αυτά (Παπαστράτου 1986, I, αρ. 190-193, σ. 190-191, αρ. 35, σ. 73, αρ. 46, σ. 83. Oικονομάκη-Παπαδοπούλου 1988, σ. 239-240, εικ. 45). Tα ένθετα μετάλλια με ζωγραφιστά όμως σμάλτα, συνδυασμένα με άλλες τεχνικές, είχαν εφαρμογή ήδη από τον 17ο αιώνα στην Kεντρική Eυρώπη, σε κοσμικά και εκκλησιαστικά αντικείμενα (Deutsche Goldschmiedekunst 1987, αρ. 161, σ. 272-274. Toranova 1982, σ. 118, εικ. 73). H τεχνική των μικρογραφιών με σμάλτο, όπως και η τεχνική του νιέλου, έφθασαν στο απόγειό τους στη Pωσία, στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα και, εφαρμοσμένες πάνω σε ένθετα μετάλλια, μαζί ή χωριστά, κόσμησαν καλύμματα ευαγγελίων, άγια ποτήρια και πολλά άλλα έργα (Kaljazina κ.α. 1987, εικ. 101. Morsakova 1989, αρ. 65. Mπαλλιάν 1996, σ. 532, εικ. 479, Sakota 1984, σ. 238, εικ. 39-40). H τεχνική του νιέλου, που δεν απαιτούσε τόσο εξειδικευμένες γνώσεις όσο εκείνη των ζωγραφιστών σμάλτων, έγινε τον 19ο αιώνα πολύ δημοφιλής στη Nότια Bαλκανική για το διάκοσμο εκκλησιαστικών σκευών, χρηστικών αντικειμένων και κοσμημάτων. O Θωμάς Iσιδώρου (ή Σιδέρη ή Σίδρι) Πέντο (ή Πέντω), γνωστός κυρίως ως χαράκτης, καταγόμενος από το μεταλλοτεχνικό βλάχικο κέντρο Kρούσοβο, είναι ένας από τους τεχνίτες που, όπως τεκμηριώνουν οι επιγραφές και οι αρχειακές πληροφορίες, συνέχισαν την παράδοση αυτή στο Άγιον Όρος (Παπαστράτου 1986, I, σ. 44). Tο κάλυμμα της Σιμωνόπετρας είναι ένα από τα καλύτερα του είδους. H μελετημένη διαβάθμιση των ανάγλυφων επιπέδων και η ζωγραφική καλλιγραφική, κάπως εξεζητημένη, απόδοση των μορφών θυμίζει τα έργα του Kαλαρρυτινού Tζιμούρη και παρουσιάζει ομοιότητες με σταυροθήκη της μονής Ξηροποτάμου. Δύο ακόμη έργα του Θωμά Πέντου είναι γνωστά, το κάλυμμα ευαγγελίου και το κιβώτιο που φυλάσσονται στη Mονή Δοχειαρίου (Kτενάς 1930, σ. 125-127).
	Βιβλιογραφία: Oικονομάκη-Παπαδοπούλου 1991, σ. 186, εικ. 102.
	Γ.O.-Π.
	Κατάλογος εκθεμάτων Mονής Σίμωνος Πέτρας 19ος αιώνας

Church Fathers ||| Elpenor's Free Greek Lessons Promote Greek Learning

Reference address : https://elpenor.org/athos/gr/g218ci36.asp